Et ve Süt Kurumu'nun (ESK) ithal etleri üzerinden yapılan büyük vurgunu CHP Milletvekili Hasan Öztürkmen, somut bilgilerle kamuoyuna açıklamıştı.
CHP’li Öztürkmen, geçen ay yaptığı açıklamada, “Vatandaş ucuz et yiyecek propagandasıyla düğmesine basılan et ithalatı, et fiyatlarını düşürmediği gibi et baronlarının kasasını dolduruyor. ESK'nın kilosu 4 dolara (128 TL) ithal ettiği canlı hayvanlar, soframıza en ucuz haliyle 550 TL'ye geliyor” bilgisini paylaşmıştı.
Öztürkmen şu ifadeleri kullanmıştı:
Kurulan vurgun çarkıyla, aradaki yüzde 300'lük kâr et baronlarının cebine inerken vatandaş yine kasabın, marketin önünden geçemiyor. Karkas et simsarları ESK'dan kilosu ortalama 250 TL'den topladıkları onlarca TIR eti, vatandaşa ucuz fiyatla satmak yerine, el altından et tüccarlarına dağıtıyor. İşini dürüstçe yapan firmalar durumdan hem şikayetçi hem mağdur.
ESK, ithal hayvan ve etleri hangi büyük firmalara verdiğini sır gibi saklarken, Rekabet Kurumu da mercek altındaki 11 firmayı henüz açıklamadı. İthal etleri paylaşan firmaların AKP'li siyasetçi ve eski bakanlarla ilişkileri konuşuluyor.”
BAKANLIĞA NET SORULAR
CHP Gaziantep Milletvekili Hasan Öztürkmen'in geçen ay açıkladığı bu büyük ithal et vurgunu gündem olmuştu. Ardından Öztürkmen, büyük vurgunu Meclis gündemine de taşımış, mayıs ayında verdiği soru önergesiyle, ESK'nın bağlı olduğu Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan şu soruların yanıtı istemişti:
“1- Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Et ve Süt Kurumu tarafından 01.05.2023 ile 01.05.2024 tarihleri arasında yurtdışından kaç ton et ve canlı hayvan ithalatı yapılmıştır?
2- İthal edilen et ve canlı hayvanlar kilogram bazında hangi fiyatlara alınmıştır? Bunlar Türkiye'de alıcılara kaç liradan satılmıştır?
3- 01.05.2023 ile 01.05.2024 tarihleri arasında ithal edilen etler ve canlı hayvanlar Türkiye'de hangi şirketlere ne kadar ve kaç liradan satılmıştır?
4- Aynı tarihlerde, ithal etlerin ne kadarı marketlere ne kadarı dağıtıcı/aracı şirketlere satılmıştır?
5- Aynı tarihler arasında canlı hayvan ithalatına izin verilen şirketler hangileridir, bunlar kaç ton et ve canlı hayvan ithalatı yapmıştır?”
YANITSIZ YANIT!
Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan Öztürkmen'in soru önergesine yanıt geldi. Ancak Bakanlık, soruların hiçbirine cevap vermedi.
Bakan İbrahim Yumaklı imzalı cevap metninde şöyle denilmekle yetinildi:
“(...) Kırmızı et piyasa regülasyonu kapsamında ESK'nın internet sayfasında yayımlanan duyuruda belirlenen şartları taşıyan kırmızı et sanayi alanında faaliyet gösteren (şarküteri üretimi yapan) ve başvuru yapan tüm firmalara, kapasitelerine göre canlı kasaplık hayvan dağıtımı yapılmaktadır.
ESK tarafından kurum satış mağazalarının yanı sıra Tarım Kredi Kooperatifleri Marketleri, İstanbul, Ankara ve Bursa'da bulunan PERDER üyesi zincir marketler, yemek sanayicileri (YESİDEF) ve endüstriyel yemek üreticileri, et sanayicileri ve ülke genelindeki kasaplar aracılığıyla ithal taze karkas et satışı ESK'nın belirlediği fiyatlardan satılması koşuluyla gerçekleştirilmektedir.”
'BAKANLIĞIN İŞİ BİR AVUÇ ET BARONUNU ZENGİN ETMEK DEĞİL'
CHP'li Öztürkmen, Bakanlığın soru önergesine verdiği yanıtı şöyle değerlendirdi:
“Yanıttan görüldüğü gibi Bakan Yumaklı, sorularımızın hiçbirine cevap vermiş değil. ESK'nın ithal ettiği ucuz etleri ve canlı hayvanları hangi büyük firmalar arasında pay ettiğini ve bunlara kaç liradan satıldığını sır gibi saklıyorlar.
Kuyruktaki vatandaşın etine zam yapanlar, arka tarafta belli büyük şirketlere ve zincir marketlere milyon dolarlık servet aktarıyor. Yapılan devasa ithalatlar vatandaşa ucuz et sağlamıyor ancak bir avuç et baronunu daha da zengin ediyor.
Özetle bir avuç et baronu milyon dolarlar kazanacak diye, devlet eliyle 128 TL'ye (4 dolar) ithal edilen büyükbaş hayvanlar, vatandaşın sofrasına et olarak en ucuz haliyle (kuşbaşı) ortalama 550 TL'den ulaşıyor. Sektörde işini dürüstçe yapan işletmeler, bu rant düzeni ortadan kaldırıldığında, vatandaşın 230-250 TL'ye et alabileceğini ısrarla belirtiyor. Yani bugünkünün yarı fiyatına...
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın görevi, et patronlarını daha da zengin etmek değil, vatandaşın ucuz ete erişimini sağlamaktır. Daha önemlisi, Türk hayvancılığına, yerli üreticimize büyük darbe indiren et ithalatı politikasını bir an önce terk ederek, yerli hayvancılığı ve üreticilerimizi korumaktır. Üretimden çekilen, çiftliklerini boşaltan, süt hayvanını kesime göndermek zorunda kalan üreticimizi desteklemek, yerli üretime hız vermektir.
Tahminlere göre, son dört ayda ithal et ve canlı hayvana 1 milyar dolar, yani yaklaşık 34 milyar TL ödendi. Yabancı çiftçiye bayram ettirdik. Bu kaynağı yerli üreticimize destek olarak aktarmayı planlamadık!
Hem yerli üretimi baltalayan hem de vatandaşımızı pahalı ete mahkûm eden bu büyük vurgunun ve vurguncuların peşindeyiz ve sonuna kadar gideceğiz.”